Bücher von Vy Khanh Nguyen

Nh¿ng bài vi¿t trong t¿p sách ¿ánh d¿u m¿t quãng th¿i gian vi¿t c¿a chúng tôi. M¿t c¿ g¿ng ch¿ quan, r¿i r¿c, v¿ m¿t s¿ v¿n ¿¿ c¿a v¿n-h¿c b¿ng ch¿ Qu¿c-ng¿ th¿i ¿¿u và mi¿n Nam l¿c-t¿nh, không h¿n có tính cách h¿ th¿ng. Bài Mi¿n Nam Khai Phóng là bài ¿¿u tiên ¿ánh d¿u s¿ quan tâm và nghiên c¿u c¿a chúng tôi v¿i quan ni¿m "Ki¿n th¿c c¿ng nh¿ ngh¿ nghi¿p chính th¿c và nghi¿p d¿, sau nhi¿u th¿p niên höt ¿¿ng, cho chúng tôi tâm ni¿m và ý chí, trong kh¿ n¿ng khiêm t¿n và kh¿ th¿, ¿i tìm s¿ th¿c và ghi l¿i cho các th¿ h¿ sau, v¿i hy v¿ng r¿ng ch¿ có th¿ng nh¿t nhân tâm và ¿¿a lý khi nào nh¿ng khúc m¿c và v¿n n¿n l¿ch s¿ ¿ã ¿¿¿c nhìn nh¿n và gi¿i t¿a". Bài ¿ã gây ti¿ng vang v¿ v¿n ¿¿, t¿ khi ¿¿¿c xu¿t hi¿n trong tuy¿n t¿p 1 V¿n-H¿c Ngh¿-Thu¿t Liên M¿ng (Garland TX: 1996). M¿t s¿ bài trong t¿p ¿ã ¿¿¿c in trong các tuy¿n t¿p biên kh¿o và m¿t s¿ ¿ã ¿¿¿c ph¿ bi¿n trên các t¿p chí c¿ng nh¿ các trang liên-m¿ng internet. Chúng tôi gi¿i h¿n th¿i gian v¿n h¿c t¿ n¿m 1865 ¿¿n 1954, tuy trong vài bài, vì m¿ch v¿n höc mu¿n ¿¿y ¿¿, chúng tôi ¿i qua l¿n ranh th¿i gian ¿ó, höc l¿p l¿i m¿t s¿ chi ti¿t, s¿ ki¿n.

V¿n-h¿c mi¿n Nam giai-¿ön 1954-1975 nói chung mang tính nhân-b¿n c¿a con ng¿¿i hôm nay (vào th¿i ¿ó), ¿ ¿ây (mi¿n Nam), v¿i nh¿ng v¿n n¿n, thân ph¿n th¿c h¿u, còn mang thêm tinh th¿n khai phóng và ¿a nguyên. M¿ c¿a ti¿p nh¿n (và g¿n l¿c) các khuynh h¿¿ng v¿n-h¿c ¿u M¿ c¿ Nga, ¿ông ¿u, M¿ la-tinh, Nh¿t, v.v., góp ph¿n ¿a d¿ng hóa sinh-höt và th¿-tr¿ng v¿n-h¿c, t¿c không minh h¿a, m¿t chi¿u nh¿ "v¿n-h¿c" mi¿n B¿c CS cùng th¿i. Khai phóng còn ¿ tinh th¿n làm v¿n-h¿c, ¿ sáng tác, ¿ thái ¿¿ và ch¿ tr¿¿ng khám phá tài n¿ng tr¿, m¿i. Nh¿ v¿y mà v¿n-h¿c mi¿n Nam có nhi¿u ti¿ng nói, già tr¿, ¿¿a ph¿¿ng, "chi¿u" l¿n, "chi¿u" nh¿, thiên h¿u c¿nh thiên t¿, "hôm nay" c¿nh "dân t¿c", v.v. và có nh¿ng khuynh h¿¿ng tâm linh, tôn giáo, tri¿t lý cùng tham gia tr¿¿ng v¿n tr¿n bút. V¿n-h¿c mi¿n Nam v¿i nh¿ng ¿¿c ¿i¿m nhân b¿n, khai phóng, ¿a d¿ng, bên c¿nh tinh th¿n dân-ch¿, t¿ do, ¿ã là môi tr¿¿ng thün l¿i cho vi¿c phát tri¿n tài n¿ng v¿n-ch¿¿ng, và ¿ã có nh¿ng tài n¿ng th¿t s¿, nh¿ng tác-ph¿m ¿áng k¿. D¿ nhiên chi¿n-tranh và v¿n-hóa tính c¿a con ng¿¿i Vi¿t-Nam ¿ã bôi ¿en m¿t s¿ công trình c¿ng nh¿ gây m¿t s¿ thi¿t h¿i cho n¿n v¿n-h¿c dân-t¿c!...

V¿n-h¿c mi¿n Nam giai-¿ön 1954-1975 nói chung mang tính nhân-b¿n c¿a con ng¿¿i hôm nay (vào th¿i ¿ó), ¿ ¿ây (mi¿n Nam), v¿i nh¿ng v¿n n¿n, thân ph¿n th¿c h¿u, còn mang thêm tinh th¿n khai phóng và ¿a nguyên. M¿ c¿a ti¿p nh¿n (và g¿n l¿c) các khuynh h¿¿ng v¿n-h¿c ¿u M¿ c¿ Nga, ¿ông ¿u, M¿ la-tinh, Nh¿t, v.v., góp ph¿n ¿a d¿ng hóa sinh-höt và th¿-tr¿ng v¿n-h¿c, t¿c không minh h¿a, m¿t chi¿u nh¿ "v¿n-h¿c" mi¿n B¿c CS cùng th¿i. Khai phóng còn ¿ tinh th¿n làm v¿n-h¿c, ¿ sáng tác, ¿ thái ¿¿ và ch¿ tr¿¿ng khám phá tài n¿ng tr¿, m¿i. Nh¿ v¿y mà v¿n-h¿c mi¿n Nam có nhi¿u ti¿ng nói, già tr¿, ¿¿a ph¿¿ng, "chi¿u" l¿n, "chi¿u" nh¿, thiên h¿u c¿nh thiên t¿, "hôm nay" c¿nh "dân t¿c", v.v. và có nh¿ng khuynh h¿¿ng tâm linh, tôn giáo, tri¿t lý cùng tham gia tr¿¿ng v¿n tr¿n bút. V¿n-h¿c mi¿n Nam v¿i nh¿ng ¿¿c ¿i¿m nhân b¿n, khai phóng, ¿a d¿ng, bên c¿nh tinh th¿n dân-ch¿, t¿ do, ¿ã là môi tr¿¿ng thün l¿i cho vi¿c phát tri¿n tài n¿ng v¿n-ch¿¿ng, và ¿ã có nh¿ng tài n¿ng th¿t s¿, nh¿ng tác-ph¿m ¿áng k¿. D¿ nhiên chi¿n-tranh và v¿n-hóa tính c¿a con ng¿¿i Vi¿t-Nam ¿ã bôi ¿en m¿t s¿ công trình c¿ng nh¿ gây m¿t s¿ thi¿t h¿i cho n¿n v¿n-h¿c dân-t¿c!...

Ng¿¿i Vi¿t-Nam sinh s¿ng ¿ ngoài n¿¿c không ch¿ b¿t ¿¿u t¿ sau ngày 30-4-1975 mà theo l¿ch s¿, ¿ã b¿t ¿¿u t¿ cüi th¿ k¿ XVIII khi m¿t s¿ quân s¿ c¿a nhà Nguy¿n bôn ba theo Chúa Nguy¿n Ánh r¿i ¿ l¿i ¿¿nh c¿ ¿ Xiêm-La - và c¿ng ¿ã có m¿t s¿ v¿n b¿n ch¿ qüc ng¿ c¿ng nh¿ ch¿ Nôm c¿a nh¿ng ng¿¿i Vi¿t này hi¿n còn l¿u tr¿ ¿ các H¿i Th¿a sai và Dòng tu. R¿i t¿ ¿¿u th¿ k¿ XX thêm các sinh viên du h¿c, tu nghi¿p, lính th¿, r¿i ¿¿nh c¿ luôn t¿i Pháp, ¿ã xüt b¿n sách báo b¿ng ti¿ng Vi¿t mà n¿i dung và s¿ l¿¿ng khá ¿¿c bi¿t và ¿áng k¿.C¿ng ¿¿ng h¿i ngöi th¿i hi¿n ¿¿i ¿ã hình thành t¿ x¿¿ng máu, ch¿t chóc, d¿ng t¿ng viên ¿á t¿ c¿ c¿c, hy sinh m¿i có ngày hôm nay m¿nh v¿ nhân tài và ¿¿i s¿ng v¿t ch¿t c¿ng nh¿ tinh th¿n. V¿n h¿c h¿i-ngöi c¿ng v¿y, ¿ã ¿i t¿ nh¿ng b¿¿c ¿¿u khó kh¿n, r¿i r¿c ¿¿n nh¿ng khuynh h¿¿ng, sáng tác ¿a d¿ng và phong phú, và dù ¿ã b¿t ¿¿u b¿ lão hóa, nh¿ng thành qü ¿ã có, ¿ã cùng hi¿n di¿n và ti¿p t¿c s¿ng v¿i c¿ng ¿¿ng ng¿¿i Vi¿t h¿i ngöi. Do hoàn c¿nh l¿ch s¿, ng¿¿i Vi¿t ng¿ c¿ kh¿p n¿i trên th¿ gi¿i, l¿p sau ti¿p n¿i l¿p tr¿¿c, r¿i th¿ h¿ th¿ 2, th¿ 3,... làm nên m¿t n¿n v¿n-h¿c vi¿t b¿ng ti¿ng Vi¿t ¿ h¿i-ngöi r¿t ¿¿i phong phú, ¿a d¿ng, ¿a v¿n hóa, và nh¿t là t¿ do, khai phóng bên c¿nh nh¿ng sinh höt v¿n h¿c h¿i nh¿p v¿i ngôn ng¿ b¿n x¿ c¿a các th¿ h¿ ti¿p n¿i! Chúng ta s¿ng trong m¿t ngôn ng¿ khi không còn lãnh th¿......Các bài vi¿t ¿¿¿c gi¿ l¿i th¿i ¿i¿m biên sön, riêng các chi ti¿t v¿ ti¿u s¿ và tác-ph¿m ¿¿¿c c¿p nh¿t khi có th¿. Các phân tích và nh¿n ¿¿nh v¿ các nhà v¿n th¿ c¿ng ¿¿¿c gi¿ nguyên dù có th¿ có nh¿ng d¿ ki¿n và s¿ Th¿t d¿ (và ¿ã) m¿t lòng, vì thi¿n ngh¿ m¿c-¿ích c¿a các nghiên c¿u nói chung là nói lên các tính cách ngh¿ thüt, ¿¿c ¿áo và ¿a d¿ng th¿t s¿ c¿a v¿n-ch¿¿ng c¿ng nh¿ tr¿ l¿i v¿n-ch¿¿ng là gì höc có m¿c ¿ích gì.

V¿n-h¿c mi¿n Nam giai-¿ön 1954-1975 nói chung mang tính nhân-b¿n c¿a con ng¿¿i hôm nay (vào th¿i ¿ó), ¿ ¿ây (mi¿n Nam), v¿i nh¿ng v¿n n¿n, thân ph¿n th¿c h¿u, còn mang thêm tinh th¿n khai phóng và ¿a nguyên. M¿ c¿a ti¿p nh¿n (và g¿n l¿c) các khuynh h¿¿ng v¿n-h¿c ¿u M¿ c¿ Nga, ¿ông ¿u, M¿ la-tinh, Nh¿t, v.v., góp ph¿n ¿a d¿ng hóa sinh-höt và th¿-tr¿ng v¿n-h¿c, t¿c không minh h¿a, m¿t chi¿u nh¿ "v¿n-h¿c" mi¿n B¿c CS cùng th¿i. Khai phóng còn ¿ tinh th¿n làm v¿n-h¿c, ¿ sáng tác, ¿ thái ¿¿ và ch¿ tr¿¿ng khám phá tài n¿ng tr¿, m¿i. Nh¿ v¿y mà v¿n-h¿c mi¿n Nam có nhi¿u ti¿ng nói, già tr¿, ¿¿a ph¿¿ng, "chi¿u" l¿n, "chi¿u" nh¿, thiên h¿u c¿nh thiên t¿, "hôm nay" c¿nh "dân t¿c", v.v. và có nh¿ng khuynh h¿¿ng tâm linh, tôn giáo, tri¿t lý cùng tham gia tr¿¿ng v¿n tr¿n bút. V¿n-h¿c mi¿n Nam v¿i nh¿ng ¿¿c ¿i¿m nhân b¿n, khai phóng, ¿a d¿ng, bên c¿nh tinh th¿n dân-ch¿, t¿ do, ¿ã là môi tr¿¿ng thu¿n l¿i cho vi¿c phát tri¿n tài n¿ng v¿n-ch¿¿ng, và ¿ã có nh¿ng tài n¿ng th¿t s¿, nh¿ng tác-ph¿m ¿áng k¿. D¿ nhiên chi¿n-tranh và v¿n-hóa tính c¿a con ng¿¿i Vi¿t-Nam ¿ã bôi ¿en m¿t s¿ công trình c¿ng nh¿ gây m¿t s¿ thi¿t h¿i cho n¿n v¿n-h¿c dân-t¿c!