Bücher der Reihe MAS-libro

La autoro priskribas per poemoj la situacion de la palestinanoj en ilia propra lando, sub la okupado de Israelo. Kiam "objektivo" estas vualita de politikistoj kaj komercistoj, ¿u ne la "subjektivo" de poeto donas pli bonan bildon de la reala mondo? Tia por mi estas la legado de Palestino strangolata. Kleriga kurso lä la poezia metodo. Vekado de konscio. Tu¿ado de emo­cioj. Klarigo, ke eble la bildo kiun oni prezentas am­as­medie kaj noväelsende ne estas la bildo de tio, kio estas. Maldistigo de foraj landoj kaj homoj. Modelo pri kiel plej bone diri ke al la imperiestro mankas vest­äoj. Nia mondo meritas larmojn, kaj kelkaj el tiuj ¿i poemoj plorigas. (el la antauparolo)

Jurij N. Andropov estis tiu sovetia gvidanto, kiu post jaroj da restalismigo kaj da stagnado aliris la potencon kun klaraj ideoj kaj konkretaj päoj por modernigi la landon. Kvankam lia mallonga vivo lasis al li nur tre malmulte da tempo, liaj elpäoj montras, ke la vojo de li irata estis promesplena kaj, se ¿i estus daurigota, eble povintus ¿pari al la USSR la definitivan kolapson ... Ínter liaj teoríaj novigoj trovi¿as la tute nova sovetia intereso pri la teoríaj atingoj de ceteraj landoj, kiuj iris la vojon de socialismo, ekz-e pri la atentigo de Ulbri¿to, en la tiama Germana Demokratia Respubliko, ke la konstruado de socialismo estas relative memstara sociekonomia formacio ... Andropov provis reorienti la teorion lä ties bazo, la realo.

Nuntempe, speciale en Ruslando, lar¿a rifuzo de la nuna oligar¿ia kapitalismo kondukas grandan parton de la löantaro al nostalgio je la fortulo, kiu, lä la disvasti¿inta legendo, faris Sovetion mondpotenco. La viktimoj kaj la alternativoj estas ne nur pretervidataj, sed, lä la bona stalinisma tradicio, fifamig­a­taj ä ignorataj. En tiu situacio ¿ajnas interese ne nur paroli pri Stalino, sed paroligi lin mem, kaj legi lin per kritika legado, kun kelkaj necesaj akompanaj klarigoj.

La fama Esperantisto, bütradukisto kaj psi¿ologo Claude Piron prezentas ¿i tie du eseojn: "Psi¿aj reagoj al Esperanto" kaj "Afazio" el sia sperto kiel psi¿ologo; krome leteron al Leonard Orban, la tiama membro de la E¿ropa Komisiono taskita pri multlingvismo (en Esperanto kaj en la franca) kaj resuman eseon pri la rajto komuniki, en kiu li konkludas per la alvoko: "Niaj ätoritatoj ne rajtas resti pasivaj kaj inertaj fronte al la lingvaj problemoj. Ni havas la devon fari ¿ion eblan por veki konscion pri la lingvoproblemo, pri ¿iaj multflankaj aspektoj, kaj pri la fakto, ke ekzistas al ¿i justa kaj racia solvo."

La „Enkonduko", pri kiu Markso laboris de fine de ägusto ¿is meze de septembro 1857, estas ne finita malneto por „¿enerala enkonduko" de planita de li granda ekonomia laboräo, kies ¿efajn trajtojn Markso jam nomas en la „Enkonduko". Dum kromaj esploradoj Markso plur-¿foje ¿an¿is sian originan planon kaj tiel esti¿is la verkoj „Kontribuäo al la kritiko de la politika ekonomio" kaj „La kapitalo". La „Enkonduko" estis malkovrita en 1902 en la paperoj de Markso kaj 1903 unuafoje publikigita en la revuo Die Neue Zeit. La teksto de tiu ¿i libro bazi¿as sur la manuskripto de Markso. Vortoj, kiujn Mark¿so mallongigis, estas ¿i tie senindike plene elskribitaj.

Kio fari¿is Sovetunio, dudek jarojn poste? Malproksime de la oficiala retoriko, de la vanteco de la „elitoj", la du francinoj kolektis la eldirojn de la humilaj homoj en tuta serio da raportäoj en Krimeo, en la momento de ¿ia ali¿o al Ruslando en majo kaj junio 2014. Poste, en oktobro kaj novembro, sekvis dua aventuro en Odeso, mallonge post la masakro en la Domo de Sindikatoj, poste en Moldavujo, en ¿ednestrio kaj en Gaugazujo. Ili volis scii la opinion de tiuj, kies solaj provizoraj venkoj nomi¿as „pano" kaj „loko por dormi", kun la certeco ke ¿io estas ¿iumatene denove duba, kiam estas milito, la plej fia el la militoj la interna. Ili diris, kio estis la USSR por ili, kiel ili spertis la Majdanon, la ribelon en Donbaso kaj la nunan katastrofon. Dividante kun ili panon kaj salon, la du francinoj komencis percepti alian realon ol tiun, kiun iliaj hejmaj komunikiloj raportas … Danielle Bleitrach: emerita universitatanino, socisciencisto, ¿urnalisto, eksa politika gvidanto de la FKP, mondvojäulo kaj verkisto. Marianne Dulop: profesorino pri la rusa kaj la ¿ina, skriba kaj büa tradukisto, Esperantisto. ¿i longe restadis por studoj aû laboro en Leningrado, Prago kaj en nordorienta ¿inujo.

Jen la Esperanta versio de libro verkita komence de la 1970-aj jaroj de la elstara, frue mortinta teoriulo, historiisto kaj instruisto de la laborista movado, Prof. D-ro Jozefo ¿lejf¿tejno (germane: Josef Schleifstein). Multaj germanaj marksistoj konsideras ¿in la plej bona enkonduko en la studadon de la marksismaj klasikuloj. ¿i ankau ne enhavas la iluziojn kaj misjüojn, kiuj estis, tempe de la unua publikigo, tre disvasti¿intaj inter marksistoj. El nuntempa vidpunkto ¿ajnas, ke tiu sama teksto estas tre tauga ¿uste por Esperantistoj en la plej diversaj mondpartoj, kiuj ¿atus scii, antau ol legi verkojn de la klasikuloj mem - au dum ili legas iujn tekstojn de ili - kio estas la marksismo en sia tutäo. ¿i klarigas la plej gravajn analizojn de la tri klasikuloj, citas famajn teksterojn el ili kaj instigas al legado de iuj el iliaj verkoj, de kiuj kelkaj disponeblas jam en Esperanto (videblaj en la parto „literaturindikoj" de tiu ¿i libro).

«Nia Ameriko», zenita teksto de José Martí, pub­lik­igita unuafoje en La Revista Ilustrada de Nueva York 1891-01-01 kaj samjare, 1891-01-30 en El Par­tido Liberal de Mek­siko, estas unu el la tri grandaj kaj kulminaj pecoj de la verko de Martí, aperigitaj dum la preparado kaj fondi¿o de la Kuba Revolucia Partio. La du ceteraj estas Versos Sencill­os, trezor­ujo de lia plej alta säo, kaj la parolado eldirita 1891-11-26 en la kuba liceo de Tampa («Kun ¿iuj kaj por ¿iesa bono»), kiu entenas la etikajn kaj poli­tikajn principojn de la estonta respubliko. Post tiu «angoriga vintro» de la Unua Internacia Ame­rika Konferenco, okazinta en Väingtono, kie Hispan­ame­riko devis alfronti la fiajn manovrojn de la «timinda aglo», Martí sukcesis distanci¿i (kaj eventuale tio ankä rilatis al la poetika apogeo) por vidi kaj difini tute precize, kiel en vivanta mapo, la fundamentajn problemojn de nia Ameri­ko; problem­oj, kies historiajn radikojn li estis majstre ekzamen­inta en la parolado «Patrino Ameriko»; proble­moj, kiuj esence konservi¿as ¿is nun, drame intensigitaj, en la kadro de la tiel nomata Tria Mondo, fare de la kres­kanta avareco, fanfaronado kaj agresemo de la usona imperiismo. Eble la metafora lingväo, kiu speciale koncentrigas la historian kaj socian realon sur tiu ¿i päoj, troim­presos la pupilojn de kiuj ne kutimas al la tipe Martí-a kunfandado de politika analizo kaj poezia esprimo. Tial, ni trovis utila, antä kelkaj jaroj, resumi la kon­ceptajn gvidliniojn de «Nia Ameriko», kom­pre­n­eble ne por simpligi ¿ian legad­on, sed por fari ¿in pli sen­embaraza kaj fruktodona. Tiu estis la celo de la tiam publikigita «Skemo», aperinta en Aperigita hispane en Temas Martianos. Segunda serie, Havano, 1982. Tamen, cele al ¿isfunda kompren­ebleco, estos e¿ pli utilaj la notoj, kiuj akompanas la nunan eldonon, okaze de la centjari¿o de tiu ¿i do­kumento frape aktuala: analizo, diagnozo, alarm­so­norado kiun la tempo faris nun tumultsonorado, formulado de la ununuraj principoj por savi la sendependecon, inte­grecon kaj justan kaj kreivan alvoki¿on de «la nova Ameriko». Cintio Vitier

¿i tie Claude Piron (Klädjo) prezentas dialogon sur fremda planedo. Juna esploristo de tiu mon­do revenas de ekspedicio, en kiu li studis la lingvan situacion sur la planedo Tero, kaj nun li resume raportas pri siaj spertoj tie. Okazas interesa debato kun informri¿a enhavo pri la kialo de la teranoj därigi sistemon de internacia komunikado, kiu pruvis sian mizeran efikecon kompare kun pli racia solvo ¿ Esperanto ¿, per kiu ekz-e jam nur la e¿ropaj landoj ¿parus ¿iujare miliardojn da e¿roj kaj havus krome siste­mon multe pli facilan kaj pli fidindan. Sed kial la teranoj persistas en sia horore kosta kaj relative senefika sistemo de internacia komu­nikado, tiu demando estas la esenco de la disku­to, kies enhavo servas ne nur al la esploristoj de tiu fremda planedo kompreni la situacion sur Tero. Ili diagnozas maso¿ismon kiu bazi¿as sur aroganteco, kaj tiu siavice sur timo. Kia timo? Legu mem, kaj eble vi trovos inteligentan respon­don al la demando de tiuj eksterteranoj, ¿u kaj kiel oni povus helpi la teranojn eliri el tiu lingva sakstra­to, kiu estas la angla lingvo …

La studo de prof. ¿irkov alportas multe da klareco en la pro­blemon pri lingvo internacia, kiu ¿ajnas al iuj tre komplika pro multnombreco de la plej diversaj projektoj kaj precipe pro la „konkurado" al Esperanto el la flanko de „Ido", „Occidental", „Novial", kaj kelkaj aliaj projektoj, havantaj neniun praktik­aplikon, malgrä kelkaj sensignifaj plibonigaoj de apartaj ling­vo-elementoj.Lingva Komisiono de SEU