Bücher der Reihe T¿ sách R¿ng M¿ Tâm H¿n

T¿ l¿c và tha l¿c là nh¿ng khái ni¿m ¿¿¿c ¿¿ c¿p r¿t nhi¿u trong Ph¿t giáo. Hai khái ni¿m này bao trùm m¿i ti¿n trình tu t¿p c¿a m¿t cá nhân và c¿ng quy¿t ¿¿nh pháp môn tu t¿p mà ng¿¿i ¿y ch¿n. Nhìn m¿t cách khái quát, có v¿ nh¿ các pháp môn trong Ph¿t giáo th¿¿ng nghiêng v¿ m¿t trong hai khuynh h¿¿ng, höc nh¿n m¿nh vào t¿ l¿c, höc nh¿n m¿nh vào tha l¿c. Tuy nhiên, ¿ m¿c ¿¿ th¿c hành giáo pháp m¿t cách sâu xa h¿n, chúng ta s¿ nh¿n ra r¿ng c¿ hai khuynh h¿¿ng này ¿¿u ¿¿ng th¿i hi¿n h¿u trong m¿i ti¿n trình tu t¿p c¿a ng¿¿i Ph¿t t¿.Dù v¿y, trên bình di¿n lý thuy¿t thì ¿¿ có th¿ th¿c s¿ nh¿n ra s¿ song song t¿n t¿i c¿a t¿ l¿c và tha l¿c, tr¿¿c tiên chúng ta c¿n nh¿n hi¿u rõ ý ngh¿a c¿a hai khái ni¿m này trong Ph¿t giáo, c¿ng nh¿ th¿y ¿¿¿c các m¿i t¿¿ng quan gi¿a chúng trong m¿i ti¿n trình tu t¿p.G¿n ¿ây chúng tôi nh¿n th¿y xu¿t hi¿n khá nhi¿u khuynh h¿¿ng tranh lu¿n xoay quanh v¿n ¿¿ t¿ l¿c và tha l¿c, ph¿n l¿n ¿¿u xu¿t phát t¿ s¿ nh¿n hi¿u v¿ chúng nh¿ nh¿ng khái ni¿m löi tr¿ l¿n nhau. Nh¿n th¿c nh¿ th¿ hoàn toàn trái ng¿¿c v¿i nh¿ng l¿i d¿y trong Kinh ¿i¿n, ¿¿ng th¿i m¿i chúng ta c¿ng có th¿ nh¿n rõ ¿¿¿c tính ch¿t b¿t h¿p lý ¿ó b¿ng vào s¿ phân tích c¿ng nh¿ quán chi¿u các kinh nghi¿m cá nhân.Tuy nhiên, chính nh¿n th¿c sai l¿m ph¿ bi¿n này ¿ã và ¿ang d¿n ¿¿n nhi¿u s¿ hoài nghi v¿ Kinh ¿i¿n, do không nh¿n hi¿u theo ¿úng tinh th¿n "nh¿ th¿" mà ¿¿c Th¿ Tôn truy¿n d¿y. M¿t khi ti¿p c¿n v¿i Kinh ¿i¿n qua l¿p kính màu thiên ki¿n, dù là m¿t hành gi¿ nhi¿t tình v¿i ¿¿o pháp c¿ng có th¿ d¿ dàng nh¿n hi¿u và di¿n gi¿i sai l¿ch ý ngh¿a c¿a giáo pháp. H¿ qu¿ tai h¿i c¿a ¿i¿u này là có th¿ khi¿n cho m¿t s¿ Ph¿t t¿ s¿ c¿ r¿i vào ch¿ hoang mang vì nh¿n hi¿u sai l¿ch, th¿m chí là mâu thu¿n v¿i Kinh ¿i¿n. Và ¿ m¿c ¿¿ nguy hi¿m h¿n, có th¿ khi¿n cho nh¿ng Ph¿t t¿ có nh¿n th¿c sai l¿m nh¿ th¿ s¿ ¿i vào con ¿¿¿ng tu t¿p ch¿ch h¿¿ng.Các tông phái Ph¿t giáo khác nhau tuy có th¿ ch¿n nh¿ng ph¿¿ng ti¿n hành trì khác nhau, nh¿ng t¿t c¿ ¿¿u ¿¿ng ý v¿i nhau r¿ng, vi¿c xác l¿p m¿t con ¿¿¿ng tu t¿p ¿úng h¿¿ng nh¿t thi¿t ph¿i d¿a trên n¿n t¿ng nh¿ng l¿i d¿y t¿ Kinh ¿i¿n. V&

M¿t trong nh¿ng sáng t¿o ¿¿c ¿áo có th¿ ¿¿¿c xem là v¿ ¿¿i nh¿t trong l¿ch s¿ toàn nhân löi chính là Thi¿n h¿c. S¿ d¿ có th¿ nói nh¿ th¿, là vì trong süt b¿ dày l¿ch s¿ hình thành và phát tri¿n, thi¿n ¿ã và ¿ang mang l¿i cho nhân löi nh¿ng giá tr¿ t¿t ¿¿p có ý ngh¿a ¿¿i v¿i m¿i dân t¿c và m¿i th¿i ¿¿i. Nh¿ng ¿nh h¿¿ng tích c¿c c¿a thi¿n ¿¿i v¿i cüc s¿ng con ng¿¿i không h¿ b¿ gi¿i h¿n b¿i b¿t c¿ y¿u t¿ khác bi¿t nào, cho dù ¿ó là ch¿ng t¿c, giai c¿p, tüi tác hay gi¿i tính... T¿t c¿ chúng ta ¿¿u bình ¿¿ng và có c¿ h¿i nh¿ nhau khi ¿¿n v¿i thi¿n. S¿ phát tri¿n m¿nh m¿ c¿a thi¿n trong nh¿ng n¿m g¿n ¿ây ¿ các n¿¿c ph¿¿ng Tây ¿ã ch¿ng minh ¿i¿u này. Thi¿n không ch¿ là "tinh hoa v¿n hóa ph¿¿ng ¿ông" nh¿ ¿ã ¿¿¿c th¿a nh¿n t¿ lâu, mà ¿ang d¿n d¿n tr¿ nên quen thüc và phát tri¿n ngay trong lòng nh¿ng xã h¿i công nghi¿p hi¿n ¿¿i náo nhi¿t nh¿t, m¿c dù ¿i¿u này có v¿ nh¿ m¿t ngh¿ch lý khi so sánh v¿i tính ch¿t t¿nh l¿ng t¿ nhi¿u th¿ k¿ qua khi thi¿n phát tri¿n ¿ các n¿¿c ph¿¿ng ¿ông.Chúng ta ¿¿u bi¿t, ng¿¿i ¿¿u tiên kh¿i m¿ ngün thi¿n cho nhân löi là ¿¿c Ph¿t Thích-ca Mâu-ni, b¿i vì thi¿n v¿n d¿ là m¿t trong các pháp môn do ngài truy¿n d¿y. Tuy nhiên, nh¿ng gì mà chúng ta bi¿t ¿¿¿c hôm nay v¿ thi¿n h¿c còn có c¿ s¿ ¿óng góp c¿a nhi¿u th¿ h¿ thi¿n s¿, nh¿ng ng¿¿i ¿ã tr¿c ti¿p truy¿n n¿i và phát tri¿n thi¿n h¿c. H¿ không ch¿ ti¿p nh¿n nh¿ng tinh túy c¿a các b¿c th¿y ¿i tr¿¿c truy¿n l¿i, mà m¿i ng¿¿i còn ¿óng góp s¿ sáng t¿o c¿a mình vào tính ch¿t phong phú và ¿¿c ¿áo c¿a thi¿n. Chính nh¿ vào ¿i¿u này mà tr¿i qua h¿n 25 th¿ k¿, thi¿n v¿n luôn gi¿ ¿¿¿c tính ch¿t sinh ¿¿ng, linh höt và b¿t k¿p m¿i s¿ thay ¿¿i chuy¿n bi¿n c¿a t¿ng th¿i ¿¿i, c¿ng nh¿ nhanh chóng thích nghi v¿i m¿i ¿i¿u ki¿n phát tri¿n trong t¿ng xã h¿i khác nhau.Tuy nhiên, ti¿p nh¿n thi¿n vào cüc s¿ng c¿a m¿i ng¿¿i và tìm hi¿u v¿ thi¿n là hai vi¿c khác nhau. M¿t s¿ ng¿¿i may m¿n có th¿ b¿t tay ngay vào vi¿c th¿c hành thi¿n ¿¿ t¿ mình có th¿ ¿¿t ¿¿¿c ph¿n l¿i ích thi¿t th¿c ngay trong cüc s¿ng m¿i ngày. ¿ây c¿ng có th¿

Trong cu¿c s¿ng, có nh¿ng v¿n ¿¿ mà chúng ta không th¿ gi¿i quy¿t ¿¿n thu¿n ch¿ b¿ng tri th¿c. Nói cách khác, ¿ôi khi ta ph¿i tr¿i qua nh¿ng b¿¿c khá dài t¿ lúc hi¿u rõ v¿n ¿¿ cho ¿¿n khi th¿c s¿ v¿¿t qua ¿¿¿c nó.L¿y ví d¿, ta có th¿ d¿ dàng mô t¿ ¿¿¿c th¿ nào là m¿t n¿p s¿ng ¿¿o ¿¿c, nh¿ng ¿¿ th¿c s¿ ¿¿t ¿¿¿c m¿t n¿p s¿ng nh¿ th¿ l¿i là v¿n ¿¿ c¿a c¿ m¿t ¿¿i ng¿¿i! Chúng ta có th¿ d¿ dàng hi¿u và ca ng¿i nh¿ng ¿¿c tính nh¿ khoan dung höc nh¿n nh¿c, nh¿ng ¿¿ có th¿ th¿t lòng tha th¿ cho l¿i l¿m c¿a ai ¿ó ¿¿i v¿i ta, hay nh¿n nh¿c ¿¿¿c tr¿¿c thái ¿¿ xúc ph¿m c¿a ng¿¿i khác, chúng ta không th¿ ch¿ ¿¿n thu¿n là "hi¿u" ¿¿¿c v¿n ¿¿, mà ¿òi h¿i ph¿i tr¿i qua c¿ m¿t quá trình th¿c hành, chiêm nghi¿m trong th¿c t¿ c¿ xát gi¿a cu¿c s¿ng.Nh¿ng gì ¿¿¿c trình bày trong t¿p sách m¿ng này không ph¿i là nh¿ng ¿i¿u m¿i m¿, mà th¿t ra ¿ã t¿ng ¿¿¿c ¿¿c Ph¿t Thích-ca Mâu-ni gi¿ng d¿y cách nay h¿n 25 th¿ k¿. ¿i¿u chúng tôi mu¿n nh¿n m¿nh ¿ ¿ây là, có nh¿ng l¿i Ph¿t d¿y tuy ¿¿n gi¿n, nh¿ng vi¿c mang ra th¿c hành, áp d¿ng vào cu¿c s¿ng h¿ng ngày l¿i không ph¿i lúc nào c¿ng d¿ dàng, b¿i còn có bi¿t bao tr¿ l¿c do nh¿ng thói quen và ¿¿nh ki¿n sai l¿m mà m¿i chúng ta ¿¿u ¿ã không ng¿ng tích l¿y t¿ b¿y lâu nay.Xu¿t phát t¿ th¿c t¿ này, ng¿¿i vi¿t hoàn toàn không có d¿ng ý "gi¿ng gi¿i" các v¿n ¿¿ theo nh¿ng gì mình hi¿u, mà ch¿ ¿¿n gi¿n là mu¿n chia s¿ nh¿ng kinh nghi¿m th¿c s¿ ¿ã tr¿i qua trong cu¿c s¿ng c¿a b¿n thân. Và n¿u nh¿ có nh¿ng ¿i¿m t¿¿ng ¿¿ng nh¿t ¿¿nh nào ¿ó v¿i nh¿ng gì mà b¿n ¿¿c ¿ã t¿ng c¿m nh¿n trong cu¿c s¿ng, hy v¿ng là s¿ chia s¿ này s¿ có th¿ giúp ích ph¿n nào trong vi¿c làm cho cu¿c s¿ng c¿a m¿i ng¿¿i chúng ta ngày càng t¿t ¿¿p h¿n.Và m¿t cu¿c s¿ng "t¿t ¿¿p h¿n" chính là m¿c tiêu kh¿ thi cho t¿t c¿ m¿i ng¿¿i, b¿i vì s¿ là m¿t chuy¿n hoang t¿¿ng n¿u có ai ¿ó mu¿n tr¿ thành m¿t ng¿¿i "toàn h¿o" trong cu¿c s¿ng này. Tuy nhiên, n¿u m¿i chúng ta có th¿ nh¿n rõ ¿¿¿c s¿ v¿¿n lên c¿a chính mình trong t¿ng ngày tháng trôi qua, có ¿¿¿c m¿t ¿¿i s¿ng tinh th¿n th¿c s¿ t¿t ¿¿p h¿n b¿t ch¿p n

N¿m 2004 khép l¿i v¿i m¿t bi¿n c¿ ¿au th¿¿ng ch¿a t¿ng th¿y trong l¿ch s¿ loài ng¿¿i. C¿ th¿ gi¿i kinh hoàng và nh¿ l¿ tr¿¿c nh¿ng m¿t mát l¿n lao cho hàng tr¿m ngàn gia ¿ình sau tr¿n thiên tai sóng th¿n ¿ vùng ven bi¿n châu Á, v¿i thi¿t h¿i nhân m¿ng cho hàng löt qüc gia nh¿ Indonesia, Sri Lanka, ¿n ¿¿, Malaysia, Thái Lan, Myanmar... Ch¿a bao gi¿ ng¿¿i ta có th¿ c¿m nh¿n ¿¿¿c s¿ mong manh c¿a ki¿p s¿ng con ng¿¿i m¿t cách rõ ràng và c¿ th¿ ¿¿n nh¿ th¿. Và c¿ng ch¿a bao gi¿ ng¿¿i ta có th¿ th¿y rõ h¿n s¿ vô ngh¿a c¿a ti¿n tài, danh v¿ng... khi ¿¿i m¿t v¿i ý ngh¿a cüi cùng c¿a ¿¿i s¿ng. Hàng tr¿m ngàn con ng¿¿i, trong ¿ó có không ít nh¿ng th¿¿ng gia ¿ang thành ¿¿t, không ít nh¿ng ng¿¿i giàu có ¿ang th¿ h¿¿ng t¿t c¿ nh¿ng gì t¿t ¿¿p nh¿t mà cüc s¿ng có th¿ mang l¿i... ch¿ trong thoáng ch¿c ¿ã tr¿ thành nh¿ng xác không h¿n, v¿nh vi¿n ch¿m d¿t ¿¿i s¿ng trong n¿i kinh hoàng và b¿t l¿c khi nh¿ng c¿n sóng cao ng¿t tr¿i ¿p ¿¿n không báo tr¿¿c.Sau khi th¿m h¿a x¿y ra, ng¿¿i ta xôn xao bàn tán v¿ m¿t kh¿ n¿ng có th¿ phòng tránh nh¿ m¿t h¿ th¿ng c¿nh báo s¿m. Ng¿¿i ta ¿¿u t¿ công s¿c, ti¿n b¿c, trí tü... v¿i hy v¿ng có th¿ tránh né ¿¿¿c nh¿ng th¿m h¿a t¿¿ng t¿ trong t¿¿ng lai.Th¿ nh¿ng, ai bi¿t ¿¿¿c là l¿n t¿i ¿ây thiên tai s¿ x¿y ra theo cách nào? C¿ng nh¿ ch¿ tr¿¿c khi tr¿n sóng th¿n x¿y ra thôi, ai có th¿ hình dung ¿¿¿c nó s¿ x¿y ra nh¿ th¿? Trong m¿t ch¿ng m¿c nào ¿ó, hoàn toàn không bi quan, nh¿ng chúng ta ph¿i th¿a nh¿n m¿t s¿ th¿t là trong t¿ nhiên v¿n còn có quá nhi¿u ¿i¿u chúng ta ch¿a bi¿t, và ngay c¿ khi ¿ã bi¿t, ta v¿n không th¿ nào ki¿m soát t¿t c¿ theo ý mình. S¿ mong manh c¿a m¿i m¿t ki¿p ng¿¿i hay s¿ mong manh c¿a c¿ v¿ tr¿ này v¿n là m¿t cái gì ¿ó n¿m ngoài t¿m c¿a nh¿ng ki¿n th¿c khoa h¿c mà hi¿n nay ta ¿ang có ¿¿¿c.

M¿t bu¿i sáng th¿c d¿y, b¿n khön nghe ti¿ng chim r¿t l¿. M¿i m¿t n¿ c¿¿i, ánh m¿t, b¿¿c chân ¿i c¿ng d¿¿ng nh¿ thay ¿¿i. Lòng d¿t dào nh¿ng c¿m xúc khó t¿, và ngh¿ ¿¿n ¿i¿u gì c¿ng th¿y nh¿ mình ¿ã hi¿u bi¿t r¿t nhi¿u h¿n. Ô hay, mình ¿ã l¿n!Này ng¿¿i b¿n tr¿! Cách ¿ây h¿n hai m¿¿i n¿m, tôi c¿ng ¿ã có m¿t bu¿i sáng nh¿ th¿, hay nói ¿úng h¿n là t¿¿ng t¿ nh¿ th¿. Và vì th¿, tôi có th¿ hi¿u ¿¿¿c ph¿n nào nh¿ng gì mà b¿n ¿ang c¿m nh¿n. Bu¿i sáng c¿a b¿n có th¿ ¿¿n sau k¿ thi t¿t nghi¿p, höc sau ngày nh¿n gi¿y báo vào ¿¿i h¿c, hay c¿ng có th¿ là vì m¿i hôm qua ¿ây thôi, b¿n v¿a t¿ mình hoàn t¿t ¿¿¿c m¿t công vi¿c nào ¿ó "vô cùng quan tr¿ng"...Vâng, m¿i chúng ta ¿¿u tr¿i qua m¿t khöng giao th¿i gi¿a tu¿i th¿ và s¿ tr¿¿ng thành. Có th¿ b¿n v¿n còn ít nhi¿u b¿n khön ti¿c r¿ nh¿ng ngày vô t¿ c¿a tu¿i ¿u th¿, v¿i nh¿ng câu nói, ti¿ng c¿¿i ¿¿¿c tuôn ra không c¿n ph¿i ¿¿n ¿o, cân nh¿c... Nh¿ng b¿n c¿ng ¿¿y nôn nao, háo h¿c trong tâm tr¿ng mu¿n d¿n thân vào nh¿ng ¿i¿u ch¿a bi¿t, mu¿n t¿ mình khám phá c¿ th¿ gi¿i ¿ang tr¿i ra tr¿¿c m¿t, cái th¿ gi¿i mà t¿ tr¿¿c ¿¿n nay b¿n luôn b¿ ng¿n c¿m không ¿¿¿c b¿¿c chân vào, ch¿ vì ch¿ng có ai ch¿u xem b¿n là "ng¿¿i l¿n" c¿!Th¿ r¿i, cu¿i cùng b¿n c¿ng ¿ã tr¿¿ng thành! Cu¿i cùng b¿n c¿ng ¿ã ¿¿¿c m¿i g¿i b¿¿c chân vào "th¿ gi¿i c¿a ng¿¿i l¿n"! Này ng¿¿i b¿n tr¿, tôi và b¿n có th¿ ¿¿u gi¿ng nhau ¿ ng¿¿ng c¿a này, nh¿ng v¿n có nh¿ng khác bi¿t nh¿t ¿¿nh v¿ nh¿ng gì mà chúng ta mang theo trong cu¿c d¿n thân c¿a mình. H¿n th¿ n¿a, th¿ gi¿i c¿ng ¿ã ¿¿i thay nhi¿u sau hai, ba m¿¿i n¿m... Và càng khác l¿ bi¿t bao so v¿i m¿t, hai th¿ k¿ tr¿¿c ¿ây, cho ¿¿n so v¿i thu¿ ban s¿ mà dân t¿c ta ¿ang g¿y d¿ng và hình thành m¿t n¿n v¿n hóa ¿¿i Vi¿t...Nh¿ng t¿t c¿ không có gì qua ¿i mà không ¿¿ l¿i nh¿ng âm vang nh¿t ¿¿nh. Tôi nh¿ là ¿ã nh¿n ¿¿¿c r¿t nhi¿u t¿ nh¿ng ng¿¿i ¿i tr¿¿c, nhi¿u ¿¿n n¿i b¿n thân tôi c¿ng ch¿a bao gi¿ th¿ làm công vi¿c ¿o ¿¿m xem mình ¿ã nh¿n ¿¿¿c nh¿ng gì. M¿c dù v¿y, trong m¿i ý t¿¿ng, l¿i nói hay vi¿c làm c¿a mình, tôi luôn c¿m nh¿n

H¿nh phúc chân th¿t là s¿ yên vui, thanh th¿n mà m¿i chúng ta có th¿ ¿¿t ¿¿n b¿t ch¿p nh¿ng khó kh¿n hay ngh¿ch c¿nh. B¿i vì có quá nhi¿u nh¿ng khó kh¿n và ngh¿ch c¿nh trong cüc s¿ng này, nên chúng ta không th¿ ¿¿ cho chúng ng¿n ch¿n höc c¿¿p m¿t ¿i ni¿m vui s¿ng c¿a ta. B¿ng không, ta s¿ ch¿ng bao gi¿ ¿¿¿c yên vui c¿.Nh¿ v¿y, h¿nh phúc chân th¿t không th¿ ph¿ thüc vào nh¿ng gì chúng ta có ¿¿¿c, mà nó hoàn toàn ¿¿t ¿¿n b¿ng vào cách s¿ng c¿a chúng ta. Có th¿ chúng ta còn nghèo khó, höc r¿t giàu sang, höc g¿p nhi¿u may m¿n, höc có l¿m r¿i ro... nh¿ng n¿u chúng ta có m¿t nh¿n th¿c ¿úng v¿ cüc s¿ng và bi¿t s¿ng h¿t lòng, chúng ta ¿¿u có th¿ ¿¿t ¿¿n cüc s¿ng yên vui, h¿nh phúc ngay trong hoàn c¿nh c¿a chính mình.M¿t khi b¿n buông b¿ nh¿ng quan ¿i¿m sai l¿m, b¿n s¿ d¿ dàng nh¿n ra ¿¿¿c r¿ng h¿nh phúc là ¿i¿u có th¿t, ¿ ngay trong t¿m tay chúng ta, ngay t¿i ¿ây và trong giây phút này, trong t¿ng h¿i th¿ bi¿u hi¿n s¿ t¿n t¿i c¿a ta trong cüc s¿ng nhi¿m m¿u này.

S¿ thay ¿¿i c¿a ¿¿t tr¿i theo chu k¿ chuy¿n v¿n chung ¿ã mang ¿¿n nh¿ng thay ¿¿i quanh ta, t¿ b¿u tr¿i, m¿t ¿¿t cho ¿¿n th¿i ti¿t, c¿ cây hoa lá... T¿t c¿ nh¿ng ¿i¿u ¿ó ¿¿u là nh¿ng y¿u t¿ khách quan góp ph¿n khoác lên cho mùa xuân m¿t b¿ áo m¿i m¿, t¿¿i tr¿ và tràn ¿¿y s¿c s¿ng.Nh¿ng cái m¿i ¿y luôn có công n¿ng kh¿i d¿y trong ta ni¿m h¿ng kh¿i, mang ¿¿n cho ta nh¿ng hy v¿ng m¿i. Nh¿ng b¿n thân ta có th¿c s¿ ¿¿i m¿i v¿¿n lên hoàn thi¿n ¿¿¿c hay không thì ¿i¿u ¿ó l¿i còn tùy thüc vào nh¿ng nh¿n th¿c c¿a ta có ¿¿¿c ¿úng th¿t hay không, c¿ng nh¿ ta có duy trì ¿¿¿c s¿ n¿ l¿c kiên trì c¿a chính b¿n thân mình hay không.Nói cách khác, mùa xuân bao gi¿ c¿ng mang v¿ nh¿ng tia n¿ng xuân ¿m áp cho v¿n v¿t, nh¿ng trong lòng ta có ¿¿¿c ng¿p tràn n¿ng xuân t¿¿i sáng hay không thì ¿i¿u ¿ó còn tùy thüc vào nh¿ng nh¿n th¿c ¿úng ¿¿n c¿ng nh¿ n¿ l¿c c¿a chính ta. Nh¿n th¿c ¿úng là kh¿i ¿¿u cho m¿i hành vi và l¿i nói t¿t ¿¿p, t¿ ¿ó mang ¿¿n cho ta m¿t ¿¿i s¿ng h¿nh phúc, an lành. Nh¿n th¿c sai l¿m là nguyên nhân d¿n ¿¿n nh¿ng hành vi và l¿i nói sai trái, x¿u ác, gây h¿i cho b¿n thân và ng¿¿i khác, t¿ ¿ó xô ¿¿y ta vào m¿t cüc s¿ng kh¿ ¿au và t¿m t¿i. Vì th¿, kh¿ ¿au hay h¿nh phúc ¿¿u do chính b¿n thân ta ch¿n l¿a, tr¿¿c h¿t là b¿ng s¿ ¿i¿u ch¿nh nh¿ng nh¿n th¿c c¿a mình cho ¿úng th¿t, và sau ¿ó là n¿ l¿c th¿c hi¿n nh¿ng ¿i¿u t¿t ¿¿p cho b¿n thân ta c¿ng nh¿ cho m¿i ng¿¿i quanh ta.Trong khi bàn lün ¿ôi ¿i¿u v¿ xuân, chúng ta c¿ng ¿ã ¿i¿m qua m¿t vài v¿n ¿¿ v¿ nh¿n th¿c. Nh¿ng gì ¿¿¿c trình bày ¿ ¿ây không ph¿i là quan ¿i¿m riêng c¿a ng¿¿i vi¿t, mà ¿ã ¿¿¿c th¿n tr¿ng vi¿t ra d¿a trên nh¿ng l¿i d¿y sáng süt c¿a ¿¿c Ph¿t ¿¿¿c ghi chép trong kinh ¿i¿n. V¿i nh¿ng ai ¿ã s¿ng và hành trì theo l¿i Ph¿t d¿y thì vi¿c tin hi¿u nh¿ng l¿i d¿y này có th¿ nói là m¿t ¿i¿u t¿t nhiên, c¿ng nh¿ ng¿¿i n¿m n¿¿c bi¿n và bi¿t ngay trong ¿ó có v¿ m¿n. Nh¿ng ¿¿i v¿i nh¿ng ai l¿n ¿¿u ti¿p xúc v¿i ¿¿o Ph¿t höc v¿n ch¿a t¿ mình ch¿ng nghi¿m giá tr¿ c¿a nh¿ng l¿i Ph¿t d¿y, thì s¿ suy xét và nh¿n hi¿u t¿t nhiên còn ph¿i

Lòng th¿¿ng yêu chân th¿t luôn mang ¿¿n cho chúng ta s¿c m¿nh, ni¿m tin và s¿ vui s¿ng. Nh¿ng s¿c m¿nh, ni¿m tin và s¿ vui s¿ng ¿ó luôn có kh¿ n¿ng san s¿ cho ng¿¿i khác, và càng san s¿ thì n¿i l¿c c¿a b¿n thân chúng ta l¿i càng t¿ng thêm. ¿úng nh¿ l¿i Lão T¿ ¿ã t¿ng nói: "Càng cho ng¿¿i khác thì mình càng ¿¿¿c nhi¿u h¿n."Ng¿¿c l¿i, s¿c m¿nh c¿a lòng ham mün t¿o ra n¿i chúng ta là th¿ s¿c m¿nh b¿o phát b¿o tàn và không có kh¿ n¿ng san s¿ cho ng¿¿i khác. Nh¿ m¿t b¿p l¿a nóng, không ch¿ t¿a s¿c nóng ra chung quanh mà còn thiêu cháy t¿t c¿ nh¿ng gì ¿ bên trong nó. C¿ng v¿y, lòng ham mün không ch¿ t¿o thành s¿c m¿nh gây t¿n h¿i ¿¿n ng¿¿i khác, nó còn ¿¿t cháy, h¿y höi c¿ ng¿¿i nuôi d¿¿ng nó! Chính ¿i¿u này gi¿i thích vì sao vi¿c nuôi d¿¿ng lòng th¿¿ng yêu luôn giúp chúng ta có thêm s¿c m¿nh dài lâu, trong khi s¿ nuôi d¿¿ng tham ái thì ch¿ có s¿c m¿nh nh¿t th¿i và khi¿n cho ta ngày càng m¿i m¿t, ki¿t l¿c.Khi hi¿u ¿¿¿c ¿i¿u này, chúng ta s¿ th¿y r¿ng có nh¿ng hi¿n t¿¿ng ngh¿ch lý th¿¿ng g¿p trong cüc s¿ng th¿t ra không có gì khó hi¿u. Ch¿ng h¿n, trong cüc s¿ng hàn vi kh¿n khó thì anh em b¿ng h¿u l¿i r¿t thân thi¿t nhau, chia s¿ nhau t¿ng c¿ng rau, h¿t müi... nh¿ng khi giàu sang quy¿n th¿, ¿n ngon m¿c ¿¿p thì ng¿¿i ta l¿i d¿ dàng tr¿ m¿t ¿¿p chát v¿i nhau, tranh ch¿p nhau t¿ng ly t¿ng tý, ch¿ng ai ch¿u nh¿¿ng ai. Ngh¿ch lý ¿ ¿ây là, vì sao lúc ¿ói thi¿u ng¿¿i ta l¿i d¿ san s¿ nh¿ng gì mình ¿ang có - dù là r¿t ít - cho ng¿¿i khác, nh¿ng lúc d¿ th¿a l¿i ch¿ mün kh¿ kh¿ gi¿ ch¿t t¿t c¿, không muôn chia s¿t v¿i b¿t c¿ ai, ngay c¿ nh¿ng ng¿¿i ¿ã t¿ng thân thi¿t v¿i mình?

Cách ¿ây h¿n 25 th¿ k¿, l¿n ¿¿u tiên trong l¿ch s¿ nhân löi, ¿¿c Ph¿t Thích-ca Mâu-ni ¿ã ch¿ ra r¿ng nh¿ng gì chúng ta nh¿n bi¿t v¿ chính b¿n thân mình qua tri giác thông th¿¿ng là không ¿úng th¿t. Trong khi ta luôn nh¿n bi¿t v¿ m¿t b¿n ngã c¿ th¿ ¿ang hi¿n h¿u nh¿ là trung tâm c¿a c¿ th¿ gi¿i quanh ta, thì ¿¿c Ph¿t d¿y r¿ng, cái b¿n ngã ¿¿i v¿i ta vô cùng quan tr¿ng ¿ó th¿t ra l¿i hoàn toàn không h¿ t¿n t¿i trong th¿c ti¿n theo nh¿ cách mà ta v¿n nh¿n bi¿t và mô t¿ v¿ nó.Kinh ¿i¿n g¿i nh¿ng l¿i d¿y v¿ n¿i dung này là giáo lý vô ngã. Tr¿i qua hàng ngàn n¿m ¿¿¿c truy¿n l¿i qua các th¿ h¿, nh¿ng l¿i d¿y v¿ vô ngã ¿ã tr¿ thành c¿t lõi c¿a h¿u nh¿ t¿t c¿ các tông phái khác nhau trong ¿¿o Ph¿t.Trong cu¿c s¿ng thông th¿¿ng, ph¿n l¿n nh¿ng ¿¿ng l¿c thôi thúc chúng ta n¿ l¿c làm vi¿c hay theo ¿u¿i m¿t m¿c tiêu nào ¿ó ¿¿u xu¿t phát t¿ trung tâm ¿i¿m là nh¿n th¿c v¿ s¿ t¿n t¿i ¿¿c l¿p c¿a b¿n thân ta. Chúng ta n¿ l¿c làm vi¿c, g¿y d¿ng s¿ nghi¿p ¿¿ b¿n thân ta không r¿i vào c¿nh nghèo hèn kh¿n khó, ¿¿ gia ¿ình c¿a ta không thua kém gia ¿ình c¿a ng¿¿i khác, ¿¿ con cái c¿a ta ¿¿¿c h¿c hành ¿¿n n¿i ¿¿n ch¿n... ¿ m¿c ¿¿ cao xa h¿n, ta tham gia höt ¿¿ng xã h¿i ¿¿ thôn xóm c¿a ta ¿¿¿c phát tri¿n, höc ¿¿ công ty, t¿ ch¿c c¿a ta ngày càng l¿n m¿nh, ¿¿ ¿¿t n¿¿c c¿a ta v¿¿n lên thành m¿t c¿¿ng qu¿c không thua kém lân bang... N¿u không có m¿t cái gì ¿ó "c¿a ta" trong m¿c tiêu phía tr¿¿c, ta s¿ c¿m th¿y h¿u nh¿ ch¿ng có gì ¿¿ thôi thúc ta ph¿i n¿ l¿c làm vi¿c c¿.Trong m¿t ch¿ng m¿c nào ¿ó, nh¿ng ¿¿ng l¿c thúc ¿¿y nh¿ trên, hay cách suy ngh¿ và hành ¿¿ng d¿a vào nh¿ng ¿¿ng l¿c ¿ó, là c¿n thi¿t và không có gì sai trái. Nói m¿t cách chính xác h¿n, b¿n thân ta c¿ng nh¿ gia ¿ình và xã h¿i, ¿¿t n¿¿c... h¿u nh¿ luôn ¿¿¿c phát tri¿n trên c¿n b¿n nh¿ng ¿¿ng l¿c thúc ¿¿y ¿ó. Th¿ hình dung, n¿u nh¿ng ¿¿ng l¿c thúc ¿¿y ¿ó nh¿t th¿i b¿ tri¿t tiêu, li¿u chúng ta có th¿ nào ti¿p t¿c làm vi¿c m¿t cách h¿ng say không m¿t m¿i t¿ ngày này sang ng&

Hi¿n nay, vi¿c th¿c hành phóng sinh ¿¿¿c r¿t nhi¿u Ph¿t t¿ quan tâm. Nh¿ng trong khi th¿c hành, nhi¿u ng¿¿i c¿ng ¿ã g¿p không ít tr¿ ng¿i. M¿t ph¿n là t¿ nh¿ng bi¿n lün ph¿n bác c¿a ng¿¿i khác, xüt phát t¿ nh¿ng sai l¿m có th¿t c¿a m¿t s¿ ng¿¿i khi phóng sinh. M¿t ph¿n khó kh¿n n¿a là do nh¿n th¿c ch¿a ¿¿y ¿¿ v¿ ý ngh¿a phóng sinh, khi¿n ng¿¿i th¿c hành ¿ôi khi không kh¿i t¿ mình b¿n khön th¿i chí. Cüi cùng, tr¿ ng¿i th¿¿ng g¿p nh¿t v¿n là cách th¿c hay nghi th¿c c¿ th¿ ¿¿ th¿c hành m¿t cüc phóng sinh ¿ nhi¿u n¿i th¿¿ng khác bi¿t nhau - ¿ôi khi có ph¿n không h¿p lý - khi¿n ng¿¿i Ph¿t t¿ r¿t khó v¿ng tâm làm theo.D¿a vào l¿i d¿y c¿a các b¿c cao t¿ng danh s¿ nh¿ ¿¿i s¿ Liên Trì, ¿¿i s¿ ¿n Quang, T¿ Vân Sám ch¿ Tuân Th¿c, C¿ s¿ T¿ng ¿¿i K¿... chúng tôi biên sön b¿n C¿m nang phóng sinh này v¿i n¿i dung ¿¿y ¿¿ và ti¿n d¿ng, hy v¿ng có th¿ giúp ích, t¿o s¿ d¿ dàng và c¿ng c¿ quy¿t tâm cho nh¿ng ng¿¿i th¿c hành phóng sinh.M¿c dù ¿ã h¿t s¿c c¿n tr¿ng khi th¿c hi¿n công vi¿c, nh¿ng sai sót có th¿ là ¿i¿u khó tránh. Chúng tôi mong nh¿n ¿¿¿c s¿ ch¿ d¿y t¿ quý ¿¿c gi¿ g¿n xa ¿¿ nh¿ng l¿n tái b¿n s¿ ¿¿¿c hoàn thi¿n h¿n.

Chúng ta ¿ang s¿ng trong m¿t th¿i ¿¿i mà s¿ phát tri¿n dân s¿ ¿ã tr¿ thành m¿i quan tâm chung c¿a t¿t c¿ m¿i ng¿¿i. R¿t nhi¿u khái ni¿m mà cách ¿ây ch¿ m¿i vài th¿p niên thôi v¿n ch¿a ¿¿¿c m¿y ng¿¿i bi¿t ¿¿n, thì nay ¿ã tr¿ thành quen thüc ¿¿n m¿c tr¿ em v¿ thành niên c¿ng ¿ã c¿n ph¿i ¿¿¿c giáo d¿c, ch¿ng h¿n nh¿ "k¿ höch hóa gia ¿ình", "ki¿m soát dân s¿", "sinh ¿¿ có k¿ höch".v.v... Th¿m chí nhi¿u v¿n ¿¿ mà tr¿¿c ¿ây các b¿c cha m¿ v¿n th¿¿ng nghiêm c¿m con em mình không ¿¿¿c bi¿t ¿¿n tr¿¿c tüi l¿p gia ¿ình, thì nay ¿ã ¿¿¿c các nhà giáo d¿c yêu c¿u ¿¿a vào ph¿n ki¿n th¿c ph¿ thông ngay trên gh¿ nhà tr¿¿ng, ch¿ng h¿n nh¿ nh¿ng v¿n ¿¿ v¿ "quan h¿ tình d¿c khác gi¿i", "tình d¿c ¿¿ng tính", "tình d¿c an toàn".v.v... S¿ th¿t ¿ ¿ây không ph¿i là các nhà giáo d¿c hi¿n ¿¿i mün nh¿ th¿, mà chính là vì xã h¿i hi¿n ¿¿i có nhu c¿u nh¿ th¿, c¿n thi¿t ph¿i nh¿ th¿. B¿i nh¿ng hi¿u bi¿t ¿y ¿ã th¿c s¿ tr¿ thành thi¿t y¿u và quan tr¿ng ¿¿ b¿o v¿ các em tr¿¿c tüi b¿¿c vào ¿¿i.Nh¿ng cho dù ¿¿¿c toàn xã h¿i quan tâm lo l¿ng, v¿i r¿t nhi¿u các bi¿n pháp tuyên truy¿n, giáo d¿c và h¿ tr¿ c¿ th¿, có v¿ nh¿ v¿n ¿¿ dân s¿ v¿n là m¿t m¿i tên ¿ang n¿m s¿n trên dây cung ch¿ ch¿c buông ra. S¿ bùng n¿ dân s¿ g¿n nh¿ là s¿n sàng x¿y ra ¿ b¿t c¿ n¿i nào thi¿u s¿ ¿¿ cao c¿nh giác, và ch¿ ¿¿ "k¿ höch hóa gia ¿ình" v¿n luôn là m¿t trong nh¿ng ch¿ ¿¿ ¿¿¿c gi¿i truy¿n thông ¿¿i chúng quan tâm nhi¿u nh¿t. Vào n¿m 1950, dân s¿ th¿ gi¿i ¿¿c ch¿ng h¿n 2,5 t¿ ng¿¿i, nh¿ng ¿¿n n¿m 1986, con s¿ này ¿ã t¿ng g¿n g¿p ¿ôi - x¿p x¿ 5 t¿! Nh¿ng v¿n ¿¿ mà nhân löi ph¿i ¿¿i m¿t do s¿ bùng n¿ dân s¿ ¿ã ngày càng b¿c l¿ rõ h¿n, và cách duy nh¿t ¿¿ gi¿i quy¿t chính là ph¿i ki¿m soát ¿¿¿c m¿c ¿¿ t¿ng dân s¿. K¿ t¿ th¿p niên 1990, t¿ l¿ t¿ng dân s¿ trên toàn th¿ gi¿i b¿t ¿¿u ¿¿¿c gi¿m d¿n m¿t cách ¿n ¿¿nh, và các chuyên gia hy v¿ng là nhân löi s¿ ti¿p t¿c ki¿m soát ¿¿¿c m¿c t¿ng dân s¿ theo chi¿u h¿¿ng này. M¿c dù v¿y, dân s¿ th¿ gi¿i hi¿n nay v¿n lên ¿¿n h¿n 6,5 t¿ ng¿¿i!Th¿t là m¿t ngh¿ch lý

Cu¿c s¿ng quanh ta luôn có bi¿t bao ¿i¿u trái ý. Trong ¿¿i s¿ng v¿t ch¿t c¿ng nh¿ tinh th¿n, m¿i m¿t s¿ vi¿c x¿y ¿¿n cho ta ¿¿u ph¿ thu¿c vào vô s¿ nh¿ng nguyên nhân ¿¿n t¿ bên ngoài, và r¿t nhi¿u trong s¿ nh¿ng nguyên nhân ¿y l¿i ch¿ng bao gi¿ n¿m trong t¿m ki¿m soát c¿a chúng ta. Vì th¿, chúng ta không bao gi¿ có th¿ nói ch¿c ¿¿¿c r¿ng m¿t s¿ vi¿c nào ¿ó r¿i có di¿n ra theo ¿úng ý mu¿n c¿a mình hay không. H¿n th¿ n¿a, kh¿ n¿ng b¿t nh¿ ý l¿i d¿¿ng nh¿ luôn chi¿m m¿t t¿ l¿ l¿n h¿n nhi¿u so v¿i nh¿ng tr¿¿ng h¿p xuôi chèo mát mái.Nh¿ng có m¿t v¿n ¿¿ mà có l¿ chúng ta ai c¿ng ph¿i th¿a nh¿n là, trong h¿u h¿t các tr¿¿ng h¿p trái ý thì nh¿ng th¿¿ng t¿n v¿ m¿t v¿t ch¿t ¿¿i v¿i ta th¿¿ng không quan tr¿ng b¿ng s¿ t¿n th¿¿ng v¿ m¿t tinh th¿n, tình c¿m. Khi b¿n h¿ng thi vào ¿¿i h¿c ch¿ng h¿n, v¿n ¿¿ quan tr¿ng h¿n ¿¿i v¿i b¿n không ph¿i là vi¿c ph¿i m¿t thêm m¿t n¿m h¿c l¿i, mà chính là nh¿ng áp l¿c tâm lý n¿ng n¿ tr¿¿c s¿ th¿t v¿ng c¿a gia ¿ình và nh¿ng m¿c c¿m thua kém bè b¿n. Chính nh¿ng tr¿ng thái tinh th¿n tiêu c¿c này m¿i là nguyên nhân chính y¿u d¿n ¿¿n s¿ kh¿ ¿au, d¿n v¿t trong nh¿ng tr¿¿ng h¿p trái ý mà chúng ta g¿p ph¿i. Và c¿ng chính nh¿ng h¿ qu¿ tinh th¿n này m¿i t¿n t¿i lâu dài, ¿eo bám chúng ta m¿t cách dai d¿ng, ngay c¿ khi m¿i h¿ qu¿ v¿ m¿t v¿t ch¿t có th¿ ¿ã ¿¿¿c gi¿i quy¿t xong.H¿u h¿t nh¿ng quy lu¿t t¿ nhiên quanh ta c¿ng di¿n ra theo h¿¿ng ng¿¿c l¿i v¿i lòng mong mu¿n. Không ai mu¿n ch¿t ¿i, nh¿ng r¿i m¿i ng¿¿i ¿¿u ph¿i ch¿t. Ai c¿ng mu¿n ¿¿¿c mãi mãi tr¿ ¿¿p, tráng ki¿n, nh¿ng r¿i m¿i ng¿¿i ai c¿ng ph¿i già y¿u ¿i. Ai c¿ng mu¿n ¿¿¿c kh¿e m¿nh, nh¿ng r¿i m¿i ng¿¿i không ai thoát kh¿i b¿nh t¿t. Không ai mu¿n b¿ chia cách v¿nh vi¿n v¿i nh¿ng ng¿¿i thân yêu, nh¿ng r¿i theo th¿i gian nh¿ng ng¿¿i thân quanh ta c¿ l¿n l¿¿t ra ¿i mãi mãi... T¿t c¿ nh¿ng ¿i¿u ¿y ¿¿u là nguyên nhân d¿n ¿¿n nh¿ng tâm tr¿ng kh¿ ¿au trong ¿¿i s¿ng.¿¿o Ph¿t nhìn nh¿n s¿ th¿t này ¿ m¿t t¿m vóc l¿n lao và toàn di¿n h¿n nhi¿u so v¿i nh¿ng gì mà chúng ta th¿¿ng g¿p ph¿i và nh¿n bi¿t trong t¿ng giai ¿ön c¿a ¿¿i s¿ng. M¿i ng¿¿i chúng ta th¿¿ng ch¿ nh¿n bi¿t ¿¿¿c m¿t s¿ nh¿ng khía c¿nh nh¿t ¿¿nh nào ¿ó mà chúng ta cho là kh¿ ¿

Chuyên m¿c Lá th¿ h¿ng tu¿n ¿¿¿c th¿c hi¿n t¿ ¿¿u n¿m 2017. Sau khi nh¿ng lá th¿ c¿a 26 tu¿n ¿¿u tiên ¿¿¿c chúng tôi biên sön và xu¿t b¿n thành sách v¿i t¿a ¿¿ "Kinh nghi¿m tu t¿p trong ¿¿i th¿¿ng", nhi¿u ¿¿c gi¿ ¿ã vi¿t th¿ bày t¿ s¿ hoan nghênh và các b¿n sách in ra ¿¿¿c ¿¿c gi¿ g¿n xa nhi¿t tình ¿ón nh¿n. S¿ l¿¿ng sách ¿¿t mua qua Amazon cho th¿y nhi¿u Ph¿t t¿ h¿i ngöi c¿ng r¿t quan tâm ¿¿n các ch¿ ¿¿ này.K¿ t¿ cu¿i tháng 7 n¿m 2017, ch¿ ¿¿ c¿a các lá th¿ ¿¿¿c chúng tôi biên sön theo h¿¿ng chuyên sâu h¿n, t¿o ¿i¿u ki¿n ¿¿ quý ¿¿c gi¿ có th¿ tìm hi¿u nhi¿u h¿n v¿ ¿¿o Ph¿t, nh¿t là các ph¿n giáo lý ¿ng d¿ng trong th¿c t¿ ¿¿i s¿ng. Vì th¿, sau khi biên sön các ch¿ ¿¿ c¿a n¿a sau n¿m 2017 ¿¿ xu¿t b¿n thành sách, chúng tôi quy¿t ¿¿nh ¿¿t t¿a ¿¿ là "H¿c ¿¿o trong ¿¿i"."H¿c ¿¿o trong ¿¿i" là n¿ l¿c v¿n d¿ng l¿i Ph¿t d¿y vào ¿¿i s¿ng th¿¿ng ngày m¿t cách có h¿ th¿ng, v¿i các ph¿n giáo lý c¿n b¿n nh¿t nh¿ N¿m gi¿i, nh¿ ti¿n trình tu t¿p Gi¿i ¿¿nh Tu¿, höc thi¿t th¿c h¿n là nh¿ng l¿i ích c¿a s¿ tu t¿p và áp d¿ng l¿i Ph¿t d¿y vào ¿¿i s¿ng.Nh¿ng lá th¿ này ¿¿¿c vi¿t ra trên c¿n b¿n ban ¿¿u là s¿ chia s¿ h¿ng tu¿n v¿i thành viên c¿a c¿ng ¿¿ng R¿ng M¿ Tâm H¿n (www.rongmotamhon.net), vì th¿ không tránh kh¿i m¿t s¿ nh¿ng n¿i dung ¿¿¿c nh¿m ¿¿n trao ¿¿i tr¿c ti¿p v¿i các v¿n ¿¿ ¿¿¿c thành viên nêu ra cùng chúng tôi, c¿ng nh¿ phù h¿p v¿i các di¿n ti¿n c¿a th¿c t¿ ¿ang di¿n ra trong t¿ng th¿i ¿i¿m. Trong quá trình biên sön thành sách, chúng tôi ¿ã có m¿t s¿ ¿i¿u ch¿nh thích h¿p, nh¿ng ¿ôi khi nh¿ng tính ch¿t cá bi¿t c¿a m¿t s¿ v¿n ¿¿ có th¿ v¿n c¿n ¿¿¿c nh¿n hi¿u trong b¿i c¿nh c¿ th¿ ¿ã phát sinh v¿n ¿¿ ¿ó. Dù v¿y, khi nhìn t¿ m¿t góc ¿¿ khác thì chính nh¿ng y¿u t¿ th¿c ti¿n này s¿ t¿o ra tính sinh ¿¿ng và thi¿t th¿c cho nh¿ng v¿n ¿¿ ¿¿¿c trình bày trong sách. Do ¿ó, chúng tôi ¿ã quy¿t ¿¿nh v¿n gi¿ l¿i thay vì l¿¿c b¿ chúng ¿i. Mong r¿ng quý ¿¿c gi¿ s¿ xem nh¿ng y¿u t¿ th¿c ti¿n này nh¿ nh¿ng ví d¿ minh h¿a s¿ng ¿¿ng cho các v¿n ¿¿ ¿ang ¿¿¿c ¿¿ c¿p ¿¿n.M¿c dù ¿ã h¿t s¿c n¿ l¿c trong quá trình hình thành t¿p sách nh

R¿t nhi¿u trong s¿ nh¿ng khái ni¿m và nh¿n th¿c c¿a chúng ta ¿¿¿c xây d¿ng d¿a trên nh¿ng ¿¿nh ki¿n và quy ¿¿c. Nh¿ng gì ¿¿¿c cho là t¿t, x¿u, hay, d¿... ¿ m¿t n¿i này l¿i r¿t có th¿ s¿ không ¿¿¿c ¿ánh giá t¿¿ng t¿ nh¿ th¿ ¿ m¿t n¿i khác. ¿¿n gi¿n ch¿ là vì nh¿ng ¿¿nh ki¿n và quy ¿¿c khác nhau. Nh¿ng phong bao ¿¿ lì xì trong d¿p T¿t ch¿ng h¿n, r¿t quen thu¿c ¿ m¿t s¿ n¿¿c Á ¿ông, nh¿ng l¿i có th¿ là xa l¿ ¿¿i v¿i ¿a s¿ các n¿¿c Âu M¿. Ng¿¿c l¿i, hai ng¿¿i b¿n lâu ngày g¿p nhau ôm hôn trên ¿¿¿ng ph¿ ¿¿ t¿ tình thân ái là vi¿c r¿t bình th¿¿ng trong xã h¿i Âu M¿, nh¿ng có th¿ m¿i ng¿¿i ¿¿u s¿ l¿y làm l¿ n¿u ¿i¿u ¿ó l¿i x¿y ra trên m¿t ¿¿¿ng ph¿ ¿ Á ¿ông...M¿t s¿ khái ni¿m khác ¿¿¿c xây d¿ng thu¿n túy d¿a trên kinh nghi¿m quan sát nh¿ng quy lu¿t t¿ nhiên, và do ¿ó không có s¿ khác bi¿t l¿n ¿ nh¿ng ¿¿a ph¿¿ng khác nhau trên th¿ gi¿i, và c¿ng không thay ¿¿i bao nhiêu khi th¿i gian trôi qua. Có l¿ mùa xuân c¿a t¿t c¿ chúng ta là m¿t khái ni¿m thu¿c löi này.T¿ bao gi¿ con ng¿¿i bi¿t ¿ón xuân? Câu h¿i th¿t không d¿ tr¿ l¿i. Nh¿ng n¿u xét t¿ nh¿ng m¿i quan h¿ gi¿a mùa xuân v¿i cu¿c s¿ng, thì có l¿ ¿i¿u ¿ó ph¿i ¿¿n t¿ r¿t s¿m, ngay khi con ng¿¿i có ¿¿ kh¿ n¿ng nh¿n th¿c v¿ môi tr¿¿ng quanh mình. B¿i vì mùa xuân có v¿ nh¿ không ch¿ là m¿t s¿ ki¿n bên ngoài, mà còn là s¿ bi¿u hi¿n r¿t rõ nét c¿a chính nh¿ng thay ¿¿i, chuy¿n bi¿n t¿ trong t¿ thân con ng¿¿i.Th¿t v¿y, t¿ xa x¿a con ng¿¿i ¿ã s¿m bi¿t ¿¿¿c r¿ng chu k¿ sinh tr¿¿ng, v¿n chuy¿n c¿a c¿ v¿ tr¿ này có m¿i quan h¿ vô cùng m¿t thi¿t v¿i c¿ th¿ chúng ta. Tri¿t h¿c ph¿¿ng ¿ông ¿ã th¿ hi¿n ¿i¿u này qua nh¿n xét: "Nhân thân ti¿u v¿ tr¿." (Con ng¿¿i là m¿t v¿ tr¿ thu nh¿.) S¿ v¿n hành c¿a tr¿i ¿¿t bao la này bao gi¿ c¿ng g¿n li¿n v¿i nh¿ng thay ¿¿i t¿¿ng ch¿ng nh¿ r¿t nh¿ nhoi trong t¿ thân m¿i ng¿¿i. Và chính ¿i¿u ¿ó ¿ã mang ¿¿n cho mùa xuân nh¿ng giá tr¿ chung không gì có th¿ thay th¿ ¿¿¿c trong nh¿n th¿c c¿a con ng¿¿i, cho dù là ¿ b¿t c¿ n¿i ¿âu trên th¿ gi¿i, c¿ng nh¿ vào b¿t c¿ th¿i ¿¿i nào.