Bücher von Ramil Aliyev

Q¿rbi Avropa ¿d¿biyyat¿ dünya ¿d¿biyyat¿n¿n mühüm t¿rkib hiss¿sini t¿¿kil edir. Ümumiyy¿tl¿, Avropa ¿d¿biyyat¿ qit¿ ¿d¿biyyatlar¿ aras¿nda apar¿c¿ mövqe tutmu¿ v¿ bu gün d¿ tutmaqdad¿r. Avropa ¿d¿biyyat¿n¿ ¿srl¿r v¿ dövrl¿r¿ ay¿rm¿¿ olsaq, XVII ¿ XVIII ¿srl¿ri ictimai h¿yatda bä ver¿n tarixi, ictimai v¿ siyasi hadis¿l¿r¿ münasib¿t bax¿m¿ndan ¿n çox seçil¿n dövr kimi f¿rql¿ndirm¿k olar. Dövrün ¿d¿biyyat¿ da bu hadis¿l¿r¿ vaxt¿nda reaksiya verm¿kl¿ onlar¿ b¿diil¿¿dir¿r¿k poetik ¿üurun d¿rkin¿ ötürmü¿dür. Avropa xalqlar¿n¿n h¿yat¿nda bä ver¿n tarixi hadis¿l¿r¿ çevik münasib¿t göst¿r¿n bu xalqlar¿n b¿dii ¿d¿biyyat¿ özünd¿n sonrak¿ sosial h¿yat¿ q¿l¿m¿ almäa da s¿y göst¿rmi¿dir. M¿s¿l¿n, sentimentalizm bir ¿d¿bi c¿r¿yan kimi yaranmaqla uzun bir dövr ¿rzind¿ insanlar¿n sentimental hissl¿rini poetikl¿¿dirm¿y¿ köm¿k etmi¿dir. Romantizm, maarifçilik v¿ realizm d¿ ¿d¿bi hadis¿ kimi Avropa xalqlar¿n¿n s¿n¿tkarlar¿n¿n b¿dii yarad¿c¿l¿¿¿nda öz sözünü demi¿, dünyaya romantik, maarifçi v¿ realist ideyalar¿ yaya bilmi¿dir. ¿d¿bi simalar¿n yarad¿c¿l¿¿¿nda göst¿rdiyimiz bu ¿d¿bi c¿r¿yanlar haqq¿nda h¿min mü¿llifl¿rin ad¿ ç¿kil¿n kitablar¿nda ¿trafl¿ ¿¿rhl¿r verilmi¿dir.

The author has analyzed the mathematical thought of the Azerbaijani folklore scientists on the basis of the works written by them, and given the scientific explanation of the mathematical models in folklore texts referring to the mathematical thought of the Azerbaijani folklore scientists and the development of the mathematical folklore science. The book contains a mathematical-functional overview of the studies by the Russian and European authors as well. For the first time in the folklore science, the author analyzes in this study the mathematical-mythological structure of epic information of "Kitabi-Dede Gorgud" and "Oghuz Kaghan" eposes. The book also attempts to reveal the primitive digital math-ematical-mythological worldview of the ancestry. Formation of the mathematical mythology as a science is based on the mathematical folklore texts. This book is the first ever academic study in the modern folklore science researching the folklore and mythology through the prism of mathematics.

¿fsan¿ v¿ r¿vay¿tl¿r folklorun q¿dim janrlar¿ndand¿r. Totemizml¿ bäl¿ ¿fsan¿l¿rd¿ mifoloji motivl¿r üç qrupa bölünür: A¿acla bäl¿ totem motivl¿ri, bitki v¿ heyvanla bäl¿ totem motivl¿ri. Bununla bäl¿ ¿fsan¿ motivl¿ri bu bölgü üzr¿ m¿tnl¿rd¿ izl¿nilir. ¿fsan¿ motivl¿ri mif motivl¿rinin ¿sas¿nda yaran¿r. Totem¿ çevrilm¿d¿ motiv inisiasiya il¿ s¿x bäl¿d¿r. ¿nisiasiya metamorfoz n¿tic¿sind¿ insan ruhunun transformasiya olunaraq heyvan b¿d¿nin¿ girm¿sini ¿ks etdirir. Reinkarnasiyan¿n bä tutmas¿ da motivd¿ki inisiasiya prosesind¿n as¿l¿d¿r.¿fsan¿d¿ki prosesl¿r qu¿a dönm¿ motivinin ¿sas¿nda bä verir. ¿fsan¿l¿rd¿ gördüyümüz mifoloji xüsusiyy¿tl¿r onun nüv¿sini t¿¿kil ed¿n mifoloji motivl¿rl¿ bäl¿d¿r. Bu mifoloji motivl¿r ¿fsan¿nin formalämas¿nda bilavasit¿ rol oynay¿r. R¿vay¿t m¿tnl¿rini f¿rql¿ndir¿n ¿sas ¿lam¿t onlarda ¿ahidlik funksiyas¿n¿n güclü olmas¿d¿r. R¿vay¿tl¿rd¿ kim¿s¿ istinad etm¿kl¿ söyl¿nil¿n m¿tnin do¿ru olmas¿na z¿min yarad¿l¿r. Tarixd¿n ¿vv¿lki dövrl¿rd¿ d¿ r¿vay¿tl¿r olmu¿, sonradan ilk söyl¿yicinin unudulmas¿ n¿tic¿sind¿ h¿min m¿tnl¿r r¿vay¿t formas¿ndan ç¿xaraq ¿fsan¿l¿¿m¿y¿ meyil etmi¿l¿r.

Q¿rbi Avropa ¿d¿biyyat¿ dünya ¿d¿biyyat¿n¿n mühüm t¿rkib hiss¿sini t¿¿kil edir. Ümumiyy¿tl¿, Avropa ¿d¿biyyat¿ qit¿ ¿d¿biyyatlar¿ aras¿nda apar¿c¿ mövqe tutmu¿ v¿ bu gün d¿ tutmaqdad¿r. Avropa ¿d¿biyyat¿n¿ ¿srl¿r v¿ dövrl¿r¿ ay¿rm¿¿ olsaq, XVII ¿ XVIII ¿srl¿ri ictimai h¿yatda bä ver¿n tarixi, ictimai v¿ siyasi hadis¿l¿r¿ münasib¿t bax¿m¿ndan ¿n çox seçil¿n dövr kimi f¿rql¿ndirm¿k olar. Dövrün ¿d¿biyyat¿ da bu hadis¿l¿r¿ vaxt¿nda reaksiya verm¿kl¿ onlar¿ b¿diil¿¿dir¿r¿k poetik ¿üurun d¿rkin¿ ötürmü¿dür. Avropa xalqlar¿n¿n h¿yat¿nda bä ver¿n tarixi hadis¿l¿r¿ çevik münasib¿t göst¿r¿n bu xalqlar¿n b¿dii ¿d¿biyyat¿ özünd¿n sonrak¿ sosial h¿yat¿ q¿l¿m¿ almäa da s¿y göst¿rmi¿dir. M¿s¿l¿n, sentimentalizm bir ¿d¿bi c¿r¿yan kimi yaranmaqla uzun bir dövr ¿rzind¿ insanlar¿n sentimental hissl¿rini poetikl¿¿dirm¿y¿ köm¿k etmi¿dir. Romantizm, maarifçilik v¿ realizm d¿ ¿d¿bi hadis¿ kimi Avropa xalqlar¿n¿n s¿n¿tkarlar¿n¿n b¿dii yarad¿c¿l¿¿¿nda öz sözünü demi¿, dünyaya romantik, maarifçi v¿ realist ideyalar¿ yaya bilmi¿dir. ¿d¿bi simalar¿n yarad¿c¿l¿¿¿nda göst¿rdiyimiz bu ¿d¿bi c¿r¿yanlar haqq¿nda h¿min mü¿llifl¿rin ad¿ ç¿kil¿n kitablar¿nda ¿trafl¿ ¿¿rhl¿r verilmi¿dir.

Monoqrafiyada Az¿rbaycan-türk mifologiyas¿ndak¿ ¿n arxaik dü¿ünc¿ sisteml¿rind¿n, onlar¿n ibtidai t¿f¿kkürd¿ oynad¿¿¿ roldan, türk mifoloji sistemind¿ mifl¿ bäl¿ folklor janrlar¿n¿n formalämas¿n¿n qanunauy¿unluqlar¿ndan b¿hs edilir. ¿s¿rd¿ türk mifoloji dü¿ünc¿sinin mifoloji ¿üur zaman¿nda hans¿ prosesl¿rd¿n keçm¿si, tarixi ¿üura keçid dövründ¿ mif v¿ motivl¿rin janrlar¿n ¿m¿l¿ g¿lm¿sind¿ rolu, onlar¿n mif strukturundan keç¿r¿k ¿fsan¿, r¿vay¿t, nä¿l, epos v¿ dastan ¿¿klind¿ sabitl¿¿m¿si i¿¿qland¿r¿l¿r, r¿vay¿t, ¿fsan¿, nä¿l, epos v¿ dastan yarad¿c¿l¿¿¿nda mif strukturundan istifad¿ m¿s¿l¿si il¿ bäl¿ yeni fikirl¿r ir¿li sürülür.¿s¿rd¿ mifoloji ¿üur v¿ onun strukturu, mifin nä¿lla qar¿¿l¿ql¿ ¿laq¿si, mif ¿ nä¿l, ezoterik v¿ ekzoterik mif m¿tnl¿rinin nä¿l süjetl¿rin¿ t¿siri, mif - ¿fsan¿, mif ¿ r¿vay¿t transformasiyalar¿, mif ¿ simvol, mif ¿ epos ¿laq¿l¿ri, kosmoqonik mifl¿rin arxaik eposlarda ¿ks olunmas¿ problemi izah edilir.

Folklorumuzun kökeni, mit yaratma sürecine bäl¿d¿r. Mit, Azerbaycan folklorunun türlerinin olu¿umuna da katk¿da bulunur. Mitin folklordaki rolü de üç bölümden olu¿uyordu. ¿lk bäta, dünya görü¿ü gibi mitler de toplum yäam¿nda dini ve ahlaki bir rol oynad¿. Daha sonra dünya görü¿ü düzeyinden saparak metne yöneldi. Bu äamada mit, seçeneklerini yaratarak kendini yeniden olu¿turur. Bu süreç mitin içsel bir enerjisi oldu¿unu gösterir. Üçüncü äamada, mit türün olu¿um sürecine kat¿l¿r. Azerbaycan folkloru da bu mitolojik süreçlerden geçerek kendi sanatsal-felsefi, mitolojik temellerini ve türlerini yaratm¿¿t¿r.Kitap, lirik, epik ve dramatik üsluplar temelinde folklor türlerinin olu¿um sürecini takip ediyor. Azerbaycan folklorunun lirik üslubu, mevsim, tören ve evsel ¿ark¿lar¿n¿n, destans¿ üslup atasözleri ve mesellerin, efsane ve rivayetlerin, f¿kra ve karavellilerin, masallar¿n, çocuk folklorunun olu¿umuna kat¿l¿lm¿¿t¿r. Halk dramalar¿ ve halk oyunlar¿n¿n teatralle¿tirilmesinde, meydan performanslar¿nda dramatik üslup önemli bir rol oynam¿¿t¿r.Folklor, sürekli geli¿en, kendini geli¿tiren bir edebi süreçtir.