Uwagi dotycz¿ce historii Rosji

Rosyjska pästwowo¿¿ i kultura uksztätowäy si¿ w najtrudniejszych warunkach. Wed¿ug oblicze¿ rosyjskiego historyka W.O. Kluczewskiego, Rosja przez 234 lata (1228-1462) prowadzi¿a 160 wojen zewn¿trznych. W XVI wieku Rosja by¿a w stanie wojny z Rzeczpospolit¿ Obojga Narodów, Zakonem Liwo¿skim i Szwecj¿ przez 43 lata, nie na rok nie przerywaj¿c walki z Mongo¿ami Tatarskimi. W XVII wieku Rosja walczy¿a przez 48 lat, w XVIII wieku - 56 lat. Ogólnie rzecz bior¿c, dla Rosji stan ¿wiata by¿ raczej wyj¿tkiem, a wojna by¿a okrutn¿ regu¿¿. Umieszczona przez los na granicy dwóch kontynentów, Rosja pokry¿a Europ¿ jako tarcza przed inwazj¿ dzikich tatarsko-mongolskich hord i w podzi¿ce otrzymäa ciosy w plecy. Broni¿c si¿ lub atakuj¿c, Rosja jako cäo¿¿ prowadzi¿a wówczas sprawiedliwe i nieuniknione wojny: nie miäa innego wyboru. Je¿li kraj ten chciä ¿y¿ i rozwijä si¿, musiä udowodni¿ swoim s¿siadom swoje prawo do ¿ycia i rozwoju za pomoc¿ ostrza w ci¿gu pi¿ciu wieków.